Συμβολισμός

Γενικά : Η χρήση συμβόλων για την έκφραση κάποιας ιδέας.

 Λογοτεχνία 

O grave, where is thy Victory (1892)by Jan Toorop

Τάση της λογοτεχνίας να χρησιμοποιεί τα πράγματα του εξωτερικού κόσμου ως σύμβολα ιδεών και εσωτερικών καταστάσεων.
Ο σ. δε δέχεται τον κόσμο όπως τον δέχεται το κοινό αίσθημα και η επιστήμη, αλλά ως ένα σύνολο συμβόλων.Γι` αυτό οι συμβολιστές ασχολούνται πρώτα από όλα με τη διαμόρφωση μιας καινούριας, δικής τους γλώσσας, τελείως διαφορετικής προς κάθε μορφή συνηθισμένης λαϊκής φρασεολογίας.
Για το σκοπό αυτό παραμερίζουν κανόνες γραμματικής και συντακτικού, λογική αλληλουχία και συνέπεια.

Βασική τους επιδίωξη είναι να βρουν και να αποτυπώσουν στο έργο τους την υποβλητική      δύναμη των λέξεων και τη μουσικότητα τους.

Η γοητεία του σ. βρίσκεται στους "μουσικούς κυματισμούς των λεκτικών συμβόλων",
όπως λέγουν οι οπαδοί του.Ένα άλλο γνώρισμα του σ. είναι ο ελεύθερος στίχος: άνισες ρυθμικές μονάδες, μετρική αποδέσμευση, αυτόματη γραφή.Έτσι, για το συμβολιστή, η ποίηση έχει σκοπό να φέρει στην επιφάνεια τον άγνωστο κόσμο του υποσυνείδητου.
Με τα μέσα αυτά σχηματίζεται το σύμβολο, που είναι κατά το Στέφανο Μαλαρμέ: "Λόγος καθολικός, καινούριος, ξένος στη γλώσσα και σαν γέννημα μαγικό".

Η συμβολική ποίηση έδωσε πραγματικά αριστουργήματα, αν και σκοτεινά και δυσερμήνευτα για τους αμύητους. Αυτό τουλάχιστο ισχύει για τους τυπικούς, "καθαρούς" εκπροσώπους της. Σε πολλούς όμως η λεξιλογική ελευθερία οδήγησε στην παραδοξολογία, η συντακτική ελευθερία σε ασυνταξίες παράλογες, η ελευθερία στο στίχο σε απώλεια του ρυθμού και της μουσικής, ώστε το ποίημα να δίνει την εντύπωση ότι είναι ένα πεζό κομμένο σε άνισες σειρές.

Η σχολή του σ. πρωτοπαρουσιάστηκε στα τέλη του 19ου αι. στη Γαλλία. Πρόδρομός του θεωρείται ο Μποντλέρ, αρχηγός του ο Βερλέν και νομοθέτης του ο Μαλαρμέ. Άλλοι σπουδαίοι συμβολιστές είναι ο Βέλγος Μέτερλινκ και ο Γερμανός Χάουπτμαν. Στην Ελλάδα, από τον Παλαμά και μετά, όλοι σχεδόν οι ποιητές, άλλος πολύ και άλλος λιγότερο, έχουν επηρεαστεί από το κήρυγμα του σ. Ο σημαντικότερος όμως από όλους είναι ο Κ. Χατζόπουλος, ο οποίος εκτός από τα συμβολικά του ποιήματα, έγραψε με βάση την τεχνοτροπία αυτή και ένα μυθιστόρημα ("Το φθινόπωρο"). Στο θέατρο μετέφερε το σ. ο Γιάννης Καμπύσης, με το ονειρόδραμά του "Το δαχτυλίδι της Μάνας". Στις υπερβολές του σ. έφτασαν οι ποιητές Κ. Χρηστομάνος, Σπ. Πασαγιάννης και Α. Μελαχρινός.

Στις εικαστικές τέχνες ο σ. έρχεται σε αντίθεση με το ρεαλισμό, διεκδικώντας υπέρ της ζωγραφικής την ικανότητα να αποδώσει με το σύμβολο την "ιδέα" και να φέρει τον άνθρωπο σε επαφή με το μυστήριο των πραγμάτων.

Οι συμβολιστές ζωγράφοι πίστευαν ότι σκοπός της τέχνης δεν είναι η αναπαράσταση των αντικειμένων, αλλά η υποβολή αισθημάτων, οι ιδέες δε πρέπει να εκφράζονται με τις μορφές, δηλ. με σύμβολα.

Την τάση του σ. ακολούθησαν οι ζωγράφοι Πωλ Σεριζιέ, Εμίλ Μπερνάρ και Γκογκέν (που αποτέλεσαν και τη σχολή του Ποντ-Αβάν), Μορό, Μορίς Ντενί και άλλοι πολλοί. 

πηγή :

http://www.livepedia.gr