SLAVOJ ŽIŽEK - ΒΙΑ έξι λοξοί στοχασμοί

Allegro miderato - Adagio
ΦΟΒΟΥ ΤΟ ΠΛΗΣΙΟΝ ΣΟΥ ΩΣ ΣΕΑΥΤΟΝ !

Ο Πλησίον - Πράγμα

Bond of Union by M.C.Escher

Όταν συνεπώς ο Φρόυντ και ο Λακάν εμμένουν στην προβληματικότητα της θεμελιώδους ιουδαιοχριστιανικής επιταγής "αγάπα τον πλησίον σου", δεν διατυπώνουν απλώς το σύνηθες κριτικο-ιδεολογικό επιχείρημα ότι κάθε έννοια οικουμενικότητας χρωματίζεται από τις επιμέρους αξίες μας και άρα συνεπάγεται λανθάνοντες αποκλεισμούς· διατυπώνουν ένα πολύ πιο ισχυρό επιχείρημα για το ασυμβίβαστο της έννοιας του Πλησίον με την ίδια τη διάσταση της οικουμενικότητας. Εκείνο που ανθίσταται στην οικουμενικότητα είναι η καθαυτό μη ανθρώπινη διάσταση του Πλησίον. Γι' αυτό ακριβώς το να βρίσκεται κανείς στη θέση του αγαπώμενου είναι τόσο βίαιο, ακόμα και τραυματικό· το ότι με αγαπούν με κάνει να νιώθω άμεσα το χάσμα ανάμεσα σε αυτό που είμαι ως συγκεκριμένο ανθρώπινο ον και στο ανεξιχνίαστο Χ μέσα μου που προκαλεί την αγάπη.

Ο ορισμός της αγάπης που δίνει ο Λακάν ("Αγάπη είναι να δίνεις κάτι που δεν έχεις ...") πρέπει να συμπληρωθεί με το : "σε κάποιον που δεν το θέλει". 

Αλήθεια, κατά πόσο συνειδητοποιούμε ότι οι παρακάτω περίφημοι στίχοι του Γέητς [William Butler Yeats] περίγράφουν μια από τις πιο κλειστοφοβικές καταστάσεις που μπορεί να φανταστεί κανείς ;

Τα ουράνια τα μεταξωτά και χιλιοπλουμισμένα

που 'ναι με μάλαμα από ως κι ασήμι δουλεμένα,

τα γαλάζια τα διάφανα και τα βαθιά βαμμένα

με φως, νύχτα και μούχρωμα,δικά μου αν τα 'χα ωστόσο,

θα 'θελα κάτω από τα δυο σου πόδια να τ' απλώσω.

Μα είμαι φτωχός και δεν κατέχω τι άλλο απ' τα όνειρά μου,

για να διαβαίνεις τ' άπλωσα στα πόδια σου Κυρά μου.

Πάτα αλαφρά, γιατί πατάς απάνω στα όνειρά μου.

Κοντολογίς, όπως το έθεσε και ο γάλλος φιλόσοφος Ζιλ Ντελέζ [Gilles Deleuze],si vous etes pris dans le reve de l' autre,vous etes foutu (αν παγιδευτείτε μέσα στο όνειρο του άλλου, την έχετε βάψει!)' ή, όπως έγραψε σε ένα αξιομνημόνευτο κομμάτι του ο Νιλ Γκάιμαν[Neil Gaiman], ο δημιουργός του μυθιστορήματος σε μορφή κόμικς The Sandman :

Έχεις ερωτευτεί ποτέ; Φρικτό δεν είναι; Σε κάνει τόσο ευάλωτο. Φωλιάζει στο στήθος σου και σου ανοίγει διάπλατα την καρδιά και αυτό σημαίνει ότι κάποιος μπορεί να μπει μέσα σου και να σε κάνει άνω κάτω. Χτίζεις ένα σωρό άμυνες, σφυρηλατείς μια ολόκληρη πανοπλία, ώστε τίποτα να μην μπορεί να σε πληγώσει, κι ύστερα ένας ανόητος άνθρωπος, διόλου διαφορετικός από κάθε άλλο ανόητο άνθρωπο, μπαίνει τυχαία στην ανόητη ζωή σου .... Τους δίνεις ένα κομμάτι από τον εαυτό σου. Δεν το ζήτησαν. Έκαναν κάτι κουτό μια μέρα, όπως να σε φιλήσουν ή να σου χαμογελάσουν, κι από κει και πέρα η ζωή σου έπαψε να σου ανήκει πια. Η αγάπη παίρνει ομήρους. Μπαίνει μέσα σου. Σε κατατρώει και σ' αφήνει να κλαις μες στο σκοτάδι, μια φράση τόσο απλή όπως το "ίσως θα έπρεπε να μείνουμε απλώς φίλοι" μεταμορφώνεται σε θραύσμα γυαλιού που βρίσκει το δρόμο του και τρυπάει την καρδιά σου. Πονάει. Όχι μόνο στην φαντασία. Όχι μόνο διανοητικά. Είναι ένας πόνος της ψυχής, ένας πόνος σαν πραγματικά κάτι να έχει τρυπώσει μέσα σου και να σου ξεσχίζει τα σωθικά. Μισώ την αγάπη.

Στα τελευταία χρόνια της ζωής του, ο σοβιετικός σκηνοθέτης Αντρέι Ταρκόφσκι [Andrei Tarkovsky ] ζούσε στη Στοκχόλμη, δουλεύοντας τη Θυσία. Του είχαν δώσει γραφείο στο ίδιο κτίριο όπου ο Ίνγκμαρ Μπέργκμαν [ Ingmar Bergman], ο οποίος εκείνη την εποχή ζούσε ακόμη στη Στοκχόλμη, είχε το δικό του. Παρόλο που οι δύο σκηνοθέτες έτρεφαν βαθύ αμοιβαίο σεβασμό και θαυμασμό, δεν συναντήθηκαν ποτέ, αλλά απέφυγαν επιμελώς ο ένας τον άλλο, θαρρείς και μία άμεση συνάντησή τους θα ήταν υπερβολικά επώδυνη και καταδικασμένη να αποτύχει εξαιτίας ακριβώς της εγγύτητας των κόσμων τους. Επινόησαν και σεβάστηκαν τον δικό τους κώδικα διακριτικότητας.

απόσπασμα από το βιβλίο του Slavoj Žižek
ΒΙΑ - Έξι λοξοί στοχασμοί
μετάφραση : ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΚΑΛΑΪΤΖΗΣ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ  SCRIPTA

επιμέλεια-δημοσίευση από CaRiNa

________________

__