Παρασκευή 23 Δεκεμβρίου 2011

Jacques Lacan -- Για το όνειρο του Τρότσκι

 
 
 
 
αναδημοσίευση από Lenin Reloaded
 
[...] Η διάσταση αυτή είναι θεμελιώδης για να συσχετίσουμε το όνειρο αυτό με ένα άλλο όνειρο το οποίο δανειζόμαστε από την τελευταία σελίδα του Ημερολογίου του Τρότσκι, κοντά στο τέλος της παραμονής του στη Γαλλία στις αρχές του Δεύτερου Παγκόσμιου νομίζω. Είναι ένα ιδιαίτερα συγκινητικό όνειρο. Ανακύπτει τη στιγμή που, ίσως για πρώτη φορά, ο Τρότσκι αρχίζει να νιώθει μέσα του τα πρώτα προαισθήματα κάποιας ελάττωσης της ζωτικής ενέργειας που ήταν τόσο ανεξάντλητη στον άνθρωπο αυτό. Και βλέπει να εμφανίζεται στο όνειρό του ο σύντροφός του Λένιν, που τον συγχαίρει για την καλή του υγεία και τον αδάμαστο χαρακτήρα του. Και ο άλλος, με ένα τρόπο που παίρνει τη σημασία του από αυτή την αμφισημία που υπάρχει πάντοτε στο διάλογο, του δίνει να καταλάβει ότι υπάρχει κάτι μέσα του που δεν είναι πια στο επίπεδο που ο παλιός του σύντροφος ήξερε πάντα. Αλλά αυτό που σκέφτεται είναι πώς να απαλλάξει απ' την ανησυχία τον παλιό αυτό σύντροφο που εμφανίζεται με τον τρόπο αυτό, με τέτοιο σημαντικό τρόπο σε μια κρίσιμη, αποφασιστική στιγμή της ζωτικής του εξέλιξης. Και, θέλοντας να ανακαλέσει στην μνήμη κάτι που αναφερόταν ακριβώς στην στιγμή όταν εκείνος, ο Λένιν, είχε χαλαρώσει την προσπάθειά του, του λέει, για να του υποδείξει την στιγμή  πέθανε: όταν ήσουν πολύ άρρωστος. Ωσάν μια ακριβής διατύπωση του τι συνέβη θα διέλυε, με την ίδια της την εκφορά, την σκιά μπροστά απ' την οποία ο Τρότσκι συντηρεί τον εαυτό του στο όνειρό του σ' αυτή την κρίσιμη στιγμή της ύπαρξής του.

Τώρα, αν απ' τη μια μεριά, σ' αυτόν τον διαμερισμό ανάμεσα στις δύο μορφές που έρχονται αντιμέτωπες, η άγνοια επιβάλλεται στον άλλο στον οποίο αποδίδεται, πώς να μην δούμε ότι, αντιστρόφως, υπάρχει κάτι εκεί, το οποίο δεν είναι παρά η άγνοια του ίδιου του υποκειμένου που δεν γνωρίζει. Δεν γνωρίζει όχι μόνο ποιο είναι το νόημα του ονείρου, δηλαδή όλα όσα το συγκροτούν υπόρρητα με τους όρους που αναφέρει ο Φρόιντ, δηλαδή την ασύνειδη ιστορία του, τις παλιές θανατηφόρες επιθυμίες ενάντια στον πατέρα· αλλά πολύ περισσότερο, δεν γνωρίζει ότι είναι η ίδια η φύση του πόνου στην οποία συμμετέχει το υποκείμενο αυτή τη στιγμή. Δηλαδή του πόνου --του οποίου αναζητώντας τα μονοπάτια και τις καταγωγές αναγνωρίσαμε ότι είναι ο πόνος που βιώθηκε, που ιδώθηκε φευγαλέα στο μοίρασμα των τελευταίων στιγμών του πατέρα-- της ίδιας της ύπαρξης, εφόσον αυτός ο πόνος παρα-μένει στο μεταίχμιο, σ' αυτή την κατάσταση όπου τίποτε άλλο δεν μπορεί να κατανοηθεί· το γεγονός του ανεξίτηλου χαρακτήρα αυτής της ίδιας ύπαρξης, του θεμελιώδους πόνου που συντροφεύει την ύπαρξη όταν κάθε επιθυμία έχει απαλειφθεί απ' αυτή, όταν κάθε επιθυμία έχει εξαφανιστεί απ' την ύπαρξη.

Ακριβώς αυτόν τον πόνο αναλαμβάνει το υποκείμενο, αλλά ως έναν πόνο στον οποίο αποδίδει ένα παράλογο κίνητρο, διότι το κίνητρο που τού δίνει προκύπτει μοναδικά μέσω της άγνοιας του άλλου, μέσω ενός πράγματος το οποίο αν κάποιος το εξετάσει, στο τέλος της υπόθεσης, προσεκτικά, δεν είναι περισσότερο το κίνητρο αυτού που το συνοδεύει από ότι η ανάδυση της διαθετικότητας σε μια υστερική κρίση που φαίνεται να οργανώνεται από συμφραζόμενα μέσα στα οποία επάγεται, αλλά στην πραγματικότητα δεν έχει ως κινητήρια δύναμη αυτά τα συμφραζόμενα.
 
Σεμινάριο VI-Η επιθυμία και η ερμηνεία της
 
Μτφρ.: Lenin Reloaded

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου