Π Ο Ν Τ Ο Σ ( ΙΙ )

Ο ΠΟΝΤΟΣ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥΣ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥΣ ΧΡΟΝΟΥΣ.ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΑΠΟΙΚΙΕΣ

Από πολύ νωρίς,από τους πρώτους κιόλας ιστορικούς χρόνους ο πλούτος των περιοχών των παραλίων του Πόντου (ιδίως σε μεταλλεύματα) προσέλκυσε το ενδιαφέρον των Ελλήνων αποίκων,οι οποίοι και άρχισαν να ιδρύουν εκεί τις πρώτες αποικίες.Έτσι, και πρώτη απ' όλες κάνει την εμφάνισή της η αποικία της Σινώπης,η οποία ιδρύεται τον 8ο αιώνα στην παραλία της Παφλαγονίας από την Ιωνική Μίλητο.Μετά από μερικά χρόνια άρχισε να δημιουργεί και αυτή αποικίες στα ανατολικά της Σινώπης την Άμισσό (Σαμψούντα) και αργότερα τα Κοτύωρα,την Κερασούντα και την Τραπεζούντα.Αλλά και πολλές πόλεις ιδρύθηκαν από αποίκους από την κυρίως Ελλάδα όπως η Ηράκλεια από τους Μεγαρείς ,πιθανόν η Άμμιτος που παρήκμασε αργότερα,από Αθηναίους,οι οποίοι και την μετωνόμασαν σε Πειραιά,καθώς και κάποια πόλη που σήμερα φέρνει το όνομα Ατίνα (δηλαδή Αθήνα) και αποτελούσε μεγάλο για την εποχή εκείνη εξαγωγικό κέντρο σιταριού και τροφίμων.

Οι αποικίες του Εύξεινου Πόντου εξελίχτηκαν κύρια σε σταθμό εκμεταλλεύσεως και έγιναν ( παρά τον μεταξύ τους ανταγωνισμό,όπως φανερώνει ο Ξενοφώντας) σημαντικά κέντρα έμπορίου και πολιτισμού ανάμεσα στους βαρβάρους.

Ακουλούθησε όμως η υποταγή των αποικιών στους Πέρσες κατά την εποχή της Περσικής δυναστείας των Αχαιμενιδών,αλλά με το αρκετά ελαφρυντικό στοιχείο,ότι οι πόλεις αυτές διατηρούσαν την εσωτερική τους αυτονομία.

Ο ΠΟΝΤΟΣ ΕΠΙ ΜΕΓΑΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ - ΔΥΝΑΣΤΕΙΑ ΜΙΘΡΙΔΑΤΩΝ

Ο Μέγας Αλέξανδρος καταλύοντας την Περσική Αυτοκρατορία και ιδρύοντας την δική του,απελευθερώνει και τις μέχρι τότε υποταγμένες στους Πέρσες Ελληνικές αποικίες.Μετά τον θάνατο του όμως το κράτος του κατακερματίζεται καθώς οι διάδοχοί του πολεμούν μεταξύ τους για το ποιος τελικά θα κυριαρχήσει και θα κρατήσει το μεγαλύτερο τμήμα της τεράστιας εκτάσεως που κάλυπτε το κράτος αυτό.

Εκμεταλλευόμενος τους πολέμους μεταξύ των διαδόχων του Μ.Αλεξάνδρου,ο Μιθριδάτης ο Κτίστης καταφέρνει να ιδρύσει το βασίλειο του Πόντου το 301π.Χ. Ακολουθεί η δυναστεία των Μιθριδατών με κορυφή τον πιο γνωστό από αυτούς ,τον Μιθριδάτη Μέγα τον Ευπάτορα.

Ο ΠΟΝΤΟΣ ΣΤΟΥΣ ΡΩΜΑΪΚΟΥΣ ΧΡΟΝΟΥΣ

Επί Μιθριδάτη του Ευπάτορος το κράτος του Πόντου είχε έκταση από τη Βιθυνία μέχρι τον Κιμμέριο Βόσπορο (Κερτς) και είχε πληθυσμό κατά ένα μεγάλο μέρος βαρβαρικό,που το αποτελούσαν διάφορα φύλα τα οποία μιλούσαν 22 γλώσσες.

Οι Ρωμαίο μετά από μακροχρόνιους αγώνες κατάφεραν να καταλύσουν το κράτος του Μιθριδάτη και να το μετατρέψουν σε επαρχία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας,αφού παραχώρησαν μερικά τμήματα σε ντόπιους ηγεμόνες.Έτσι το δυτικό τμήμα του κράτους του Πόντου το πήρε ο Δηϊόταρος ηγεμόνας της Μικρασιατικής Γαλατίας από τον Πομπήϊο και ονομάστηκε Πόντος Πολεμωνιακός.Τέλος το ανατολικό τμήμα μέχρι τον ποταμό Ύσσο πήρε ο Αρχέλαος,ηγεμόνας της Καππαδοκίας και ονομάστηκε Πόντος Καππαδοκικός.

Όλα αυτά γινόταν σε μια εποχή που η Μ.Ασίας και ο Πόντος έγιναν θέατρο πολέμου μεταξύ των αντίζηλων ηγεμόνων της Ρώμης.

Τελικά όλα τα τμήματα του Πόντου προσαρτήθηκαν στο Ρωμαϊκό Κράτος αποτελώντας μέρος της Γαλατίας.

Κατά τους πρώτους Αποστολικούς χρόνους,αρχίζει να διαδίδεται στον Πόντο ο Χριστιανισμός (όπως μαρτυρεί η " προς Γαλάτας" επιστολή του Απ.Παύλου και αρχίζει να απλώνεται σημαντικά, με αποκορύφωμα την εποχή που διοικητής της επαρχίας ήταν ο Πλίνιος ο Νεώτερος.

Αλλά ο Χριστιανισμός συναντά σημαντικές δυσκολίες στην τελική επικράτησή του εξαιτίας της ισχυρής ίσως συνδέσεως των κατοίκων με τις ειδωλολατρικές συνήθειες και τις αρχαιοελληνικές παραδόσεις.Αυτός μάλιστα ήταν ο λόγος που οδήγησε την Εκκλησία στους Βυζαντινούς χρόνους να υιοθετήσει ορισμένες "ακραίες" λύσεις (όπως να απαγορεύσει στους Χριστιανούς να παρακολουθούν παραστάσεις αρχαίου θεάτρου κ.λ.π.),λύσεις που δεν ωφέλησαν σε τίποτα και τελικά αναγκάστηκε να τις ανακαλέσει και να φανεί ελαστική,μετά από προτροπή των Αγίων Πατέρων.

Αυτό όμως που ενδιαφέρει και τελικά έχει σημασία,είναι το ότι ο εκχριστιανισμός των εσωτερικών περιοχών του Πόντου άρχισε μόλις τον 3ο αιώνα,κυρίως χάρις στον ζήλο του Αγίου Γρηγορίου του θαυματουργού Επισκόπου Νεοκαισάρειας,που πέθανε το 270 μ.Χ.

ΠΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Κατά τον 8ο μ.Χ αιώνα τον Πόντο αποτελούσαν τα θέματα της Κολωνίας με έδρα την Νικόπολη του Αρεμενικού Πόντου και της Μικρής Αρμενίας,καθώς και της Χαλδίας με έδρα την Τραπεζούντα που είχε ορισθεί πρωτεύουσα όλου του Πόντου επί Ιουστινιανού.Αυτή αποτελούσε βάση των πολεμικών επιχειρήσεων του  Βυζαντίου ενάντια στους Πέρσες και τους άλλους ανταλικούς λαούς.Ανατολικά της, η Ροιζούς ήταν ο δεύτερος σταθμός εξορμήσεων έχοντας οχυρωθεί σύμφωνα με όλους τους κανόνες της πολεμικής τέχνης.

Κυριότερος λαός της περιοχής εκείνης ήταν οι Λαζοί οι οποίοι ασπάστηκαν τον Χριστιανισμό επί Ιουστινιανού κατά τον 6ο μ.Χ. αιώνα.

Εξαιτίας της σπουδαιότητας των περιοχών του Πόντου οι Βυζαντινοί αυτοκράτορες παραχωρησαν σ' αυτές μεγάλη διοικητική αυτονομία.Οι διοικητές του Πόντου είχαν τον Τίτλο του Δουκός.

Στην Β' Βυζαντινή περίοδο ξεχωρίζουν με την παρουσία τους οι αυτοκράτορες της δυναστείας των Κομνηνών.

Η δυναστεία των Κομνηνών καταγόταν από την Κασταμώνα της Παφλαγονίας του Πόντου και είχε ιδρυτή τον Μιχαή Κομνηνό.Στη δυναστεία αυτή αναδείχτηκαν :

1) Αυτοκράτορες του Βυζαντίου : Ισαάκιος Α' , Αλέξιος Α' ,Ιωάννης Β', Μανουήλ Α', Αλέξιος Β' ,Ανδρόνικος Α',Ισαάκιος Άγγελος.

2) Βασιλείς της Τραπεζούντας : Με αρχηγό τον Αλέξιο Α' Κομνηνό (1204-1222),είναι 18 βασιλειάδες της δυναστείας αυτής μεταξύ των οποίων και μια γυναίκα η Άννα η Κομνηνή.

Κατά την Β' Βυζαντινή περίοδο και συγκεκριμένα το 961 ανακτάται η Κρήτη (είχε καταληφθεί από τους Σαρακηνούς το 823) μετά από εκστρατεία του Νικηφόρου Φωκά.Κατά την περίοδο αυτή και συγκεκριμένα επί Κομνηνών,ξεκινά η σύνδεση της Κρήτης με τον Πόντο.Η σύνδεση αυτή αφορούσε τον εποικισμό του νησιού με Βυζαντινό-Ποντιακό πληθυσμό,επειδή ο Χριστιανισμός πληθυσμός του νησιού είχε υποστεί σημαντική μείωση από τις σφαγές που έκαναν οι Σαρακηνοί κατακτητές (από τους 300.000 Χριστιανούς είχαν μείνει μόνο 30.000).

Κύρια αποικισμός της Κρήτης έγινε επί Αλεξίου Β' Κομνηνού το 1182 και Ισαάκιου Αγγέλου το 1185.Ήταν μάλιστα εκείνη η εποχή που ο ιστορικός εντοπίζει την εγκατάσταση στο νησί 12 ευγενών σύμφωνα με τα φεουδαρχικά πρότυπα της εποχής εκείνης: "Αρχοντόπουλα μετά των οίκων αυτών".

Στο 1204 η Κωνσταντινούπολη έπεσε στα χέρια των Λατίνων.Ήταν τότε η στιγμή που ο Πόντος με κορυφή την Τραπεζούντα κλήθηκε να παίξει τον σημαντικό του ρόλο σαν στυλοβάτης του Βυζαντινού Κράτους.

Μετά την κατάληψη της Βασιλίδος των Πόλεων από τους Λατίνους,και ενώ η Βυζαντινή Αυτοκρατορία διαμελιζόταν,ο Αλέξιος Κομνηνός ίδρυσε στην Τραπεζούντα την ομώνυμη αυτοκρατορία,φιλοδοξώντας να ξεκινήσει από εκεί τον αγώνα για την απελευθέρωση της Πόλεως από τους Σταυροφόρους.

ΠΟΝΤΟΣ - Δ.Ν.Εφραιμίδη 

Εκδόσεις ΠΕΛΑΣΓΟΣ

 ________~♈~________