ΠΟΝΤΟΣ ( IV )

Ο ΠΟΝΤΟΣ ΣΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ου ΑΙΩΝΑ

Μερικά βασικά στοιχεία που χαρακτήριζαν τον Πόντο στις αρχές του 20αιώνα και αφορούσαν την κατάσταση της Εκκλησίας,του εμπορίου,των τεχνών,της παιδείας αλλά και του σημαντικού συστήματος τοπικής αυτοδιοικήσεως.

Εκκλησιαστικά ο Πόντος περιλάμβανε έξι Μητροπόλεις - επαρχίες:

1) Επαρχία Τραπεζούντας με έδρα την Τραπεζούντα
2) Επαρχία Χαλδίας με έδρα την Κερασούντα και την Αργυρούπολη
3) Επαρχία Ροδοπόλεως με έδρα τις Καρυές
4) Επαρχία Κολωνίας-Νικόπολη με έδρα την Νικόπολη
5) Επαρχία Νεοκαισαρείας με έδρα τα Κοτύωρα
6) Επαρχία Αμασείας με έδρα την Άμισο

Στο εμπόριο έχοντας επιδοθεί από πολύ νωρίς οι Έλληνες του Πόντου μεγαλούργησαν.Η μεγαλύτερη εμπορική κίνηση για τον καπνό υπήρχε στις πόλεις Άμισό και Μπάφρα,όπου σχεδόν το σύνολο του καπνεμπορίου είχε περάσει στα χέρια των Ελλήνων .Κάτι ανάλογο συνέβαινε και στην Κερασούντα,η οποία φημιζόταν για την εμπορία και εξαγωγή λεπτοκαρυών.Αλλά όχι μόνο σ' αυτές τις πόλεις αλλά και παντού και σ' όλους τους τομείς του εμπορίου οι Πόντιοι είχαν διακριθεί για τις ικανότητές τους .Εξάλλου αυτό δείχνει και η ίδρυση και λειτουργία μεγάλων τραπεζικών και εμπορικών οίκων στις πόλεις της Τραπεζούντας,Σαμψούντας και Κερασούντας.

Είχαν διαπρέψει όμως οι Πόντιοι και στις τέχνες ,έχοντας να δείξουν ιδιαίτερα αρίστους αρχιτέκτονες,πρακτικούς στην πλειοψηφία,των οποίων τα έργα θαυμάζουν και οι θεωρητικοί κατήρτισμένοι επιστήμονες μέχρι και σήμερα.

Η μεγάλη αυτή άνθιση τόσο στο επόριο ,όσο και στις τέχνες και τα γράμματα είχε βέβαια σαν κύριο λόγο αναπτύξεως το "δαιμόνιο" της Φυλής αλλά σίγουρα επηρεάστηκε πολύ και από τα αλματώδη βήματα,που από παλιά είχαν για την εκπαίδευση.Έτσι σε κάθε πόλη αλλά και στα πιο μικρά και απόκεντρα χωριά λειτουργούσαν σχολεία.Και μάλιστα ήταν μέσα στις φροντίδες κάθε χωριού να φτιάξει το σχολείο του και να βρει τον δάσκαλό του.

Από τα εκπαιδευτήρια του Πόντου ξεχώριζαν ιδιαίτερα αυτά της Τραπεζούντας με το περίφημο "Φροντιστήριο" της,της Αργυρουπόλεως,με το επίσης "Φροντιστήριο" της,το Γυμνάσιο Αμισού,οι "αστικές σχολές" Κερασούντας,Σουρμένων,Αμασείας,Κοτυώρων κλπ.Από τα Γυμνάσια και τις Σχολές του Πόντου αποφοιτώντας πολλοί νέοι,γράφονταν στα πανεπιστήμια της Κωνσταντινουπόλεως και των Αθηνών έχοντας επιδοθεί στην καλλιέργεια των γραμμάτων και των επιστημών.

Τα Σχολεία και τα Γυμνάσια του Πόντου απετέλεσαν άσβηστες εστίες της Εθνικής Φλόγας που μεταλαμπαδευόταν στη συνέχεια από τους απόφοιτους στα Ελληνόπουλα σε κάθε γωνιά της απομακρυσμένης από την μητέρα Ελλάδα Πατρίδας.

Με την έκδοση αυτοκρατορικού διατάγματος στις 18 Φεβρουαρίου 1856 κατοχυρώθηκε ο θεσμός της τοπικής αυτοδιοίκησης του Έθνους με αντιπροσώπους του Λαού και του Κλήρου.Το σύστημα που καθιερώθηκε ήταν πρωτοβάθμιο και το αποτελούσαν ίσης βαθμίδας Κοινότητες.Κάθε  πόλη,κωμόπολη και χωριό αποτελούσε ανεξάρτητη Κοινότητα,με βασικές προϋποθέσεις την ύπαρξη ναού και πάνω από 20 οικογένειες.Οι Κοινότητες αυτές αυτές έφεραν το όνομα του οικισμού και είχαν σαφώς καθορισμένα φυσικά-γεωγραφικά όρια.Οι Κοινότητες χωρίζονταν γενικά σε τρεις κατηγορίες :

-Την Κοινότητα της Τραπεζούντας

-Τις Κοινότητες των πόλεων και κωμοπόλεων

-Τις Κοινότητες χωριών και οικισμών.

Αναφορικά με το σύστημα διοικήσεως που ψήφιζε και ακολουθούσε κάθε μια από τις Κοινότητες ,μπορούμε να εντοπίσουμε ότι διαφοροποιείτο από Κοινότητα σε Κοινότητα παρουσιάζοντας πολλές παραλλαγές.Στην γενικότητα του όμως το σύστημα διοικήσεως των χωριών ήταν ομοιόμορφο,με μοναδική διαφορά στον αριθμό των δημογερόντων (αξάδων),που ποίκιλε,ανάλογα με τον πληθυσμό ,από τρεις μέχρι πέντε.

Γενικά η δομή του συστήματος αυτού της τοπικής αυτοδιοικήσεως έχοντας κορυφή τον Οικουμενικό Πατριάρχη,προχωρούσε προς την βάση με την εξής σειρά: Μητροπολίτης ,Πρωτόγερος,Εκκλησιαστική Επιτροπή,Σχολική Εφορία,Επιτροπή Σχολείων,Επιτροπή ίας,Δημογεροντίας,Κοινοτικό Σώμα με τρεις βάσεις: Μεταλλεία,Καθιδρύματα,Ιερές Μονές.

Είχαν επίσης Κοινότητες το δικαίωμα να απασχολούν και υπαλλήλους που φρόντιζαν για τα "κοινά".Τέτοιοι ήσαν ο Γραμματέας,ο Δάσκαλος,ο Συμβολαιογράφος,ο Ιερέας,ο Κήρυκας( οι οποίοι πληρώνονταν σε χρήμα),ο Φύλακας,ο Νυχτοφύλακας , ο Προβατοβοσκός,ο Νεωκόρος ( οι οποίοι πληρώνοντας σε είδος και χρήμα),ο Αγροφύλακας, ο Γελαδοβοσκός και ο Γιδοβοσκός(οι οποίοι πληρώνοντας σε είδος).

Παράλληλα όμως με το σύστημα Αυτοδιοικήσεως ,εδραιώθηκε από τους Τούρκους και το σύστημα φορολογίας.Ήταν μάλιστα τόσο σκληρό το σύστημα αυτό ,ώστε ανάγκαζε τον λαό του Πόντου να δουλέψει πολύ σκληρά για να μπορέσει να ανταπεξέλθει στις συνεχώς αυξανόμενες οικονομικές απαιτήσεις των Τούρκων.

ΠΟΝΤΟΣ - Δ.Ν.Εφραιμίδη - Εκδόσεις ΠΕΛΑΣΓΟΣ

________~♈~________