ΠΛΑΤΩΝΟΣ ΣΥΜΠΟΣΙΟΝ

γ' μέρος (τελευταίο)

"The Symposium" by Anselm Feuerbach (1829–1880)-German Das Gastmahl,
Nach Platon (zweite Fassung)
σε μεγένθυση

Τόκος εν ψυχή"Όσοι λοιπόν" εξηκολούθησεν "εγκυμονούν κατά το σώμα,στρέφονται μάλλον προς τας γυναίκας και εξασκούν τον έρωτα κατά τον τρόπον αυτόν,εξασφαλίζοντες με την απόκτησιν παιδιών δια το μέλλον όλον,όπως φαντάζονται,αθανασίαν του ευατού των και υστεροφημίαν και ευδαιμονίαν.Όσοι αφ' ετέρου εγκυμονούν εις την ψυχήν-διότι υπάρχουν πράγματι άνθρωποι" είπεν "οι οποίοι κυοφορούν εις τας ψυχάς των,πολύ περισσότερον παρά εις το σώμα των μέσα,όσα είναι πρέπον μία ψυχή και να κυοφορήση και να γεννήση.Και τί είναι αυτό το πρέπον;Φρόνησις και τ' άλλα προτερήματα.Αυτών ακριβώς γεννήτορες είναι και οι ποιηταί ανεξαιρέτως και από τους τεχνίτας όσοι θεωρούνται  δημιουργικοί.Ασυγκρίτως δε ανωτέρα" είπε "και ωραιοτέρα μορφή φρονήσεως είναι η ασχολουμένη με την διαρρύθμισιν των πόλεων και των σπιτικών,της οποίας το όνομα,ως γνωστόν,είναι σωφροσύνη και δικαιοσύνη.Αυτά λοιπόν όταν κανείς εγκυμονή εκ νεότητος εις την ψυχήν του και έχει φύσιν θείαν,όταν έλθη η κατάλληλος ηλικία,αισθάνεται πλέον επιθυμίαν να γεννήση και ν' αναπαραγάγη.Αναζητεί τότε και αυτός επίσης εδώ και εκεί το εύμορφον,νομίζω εντός του οποίου θα ημπορούσε να γεννήση διότι μέσα εις το άσχημον ποτέ δεν θα γεννήση.Εντεύθεν ενθουσιάζεται με τα ωραία σώματα,περισσότερον παρά με τ' άσχημα,αφού κυοφορεί,και αν τύχη να εύρη μέσα ψυχήν ωραίαν και αρχοντικήν και καλοκαμωμένην,ενθουσιάζεται τότε ζωηρά με τον συνδυασμόν των δύο.Ενώπιον προσώπου παρομοίου πλουσιος αμέσως είναι εις λόγους περί αρετής και περί του ιδεώδους και των καθηκόντων ενός ανωτέρου ανθρώπου,και δοκιμάζει να το εξυψώση.Διότι με την επαφήν,φαντάζομαι,προς το ωραίον πρόσωπον και με την επικοινωνίαν προς αυτό,γεννά και γονιμοποιεί όσα προ πολλού εγκυμονούσεν,είτε κατά την παρουσίαν του,είτε κατά την απουσίαν του δια της αναπολήσεως εκείνου' και ό,τι γεννά,το ανατρέφει από κοινού μετ' εκείνου.Κατ' αυτόν τον τρόπον φυλάττουν μεταξύ των οι τοιούτοι δεσμόν πολύ στενώτερον από τον δεσμόν των παιδιών και στοργήν πολύ σταθερωτέραν' διότι και τα παιδιά των τα κοινά είναι ωραιότερα και αθανατώτερα.Και κάθε άνθρωπος θα επροτιμούσε ν' αποκτήση παρόμοια τέκνα μάλλον παρά σωματικά,όταν λάβη τον Όμηρον υπ' όψιν του και τον Ησίοδον και τους άλλους μεγάλους ποιητάς: τους καμαρώνει,τι απογόνους αφήνουν οπίσω των,απογόνους που τους χαρίζουν αθάνατον και δόξαν και όνομα,όωπς και εκείνοι αθάνατοι είναι.Ή αν προτιμάς" είπεν "ο Λυκούργος τί παιδιά αφήκεν οπίσω του εις την Σπάρτην,της Σπάρτης σωτήρας και της Ελλάδος,θα έλεγα,όλης.Τιμάς απολαύει και ο Σόλων εις την πόιν σας για την γέννησιν της νομοθεσίας του,και ένα πλήθος άλλοι άνδρες εις των βαρβάρων,οι οποίοι παρουσίασαν πολλά ωραία κατορθώματα και εγέννησαν κάθε ανωτερότητος είδος.Εις αυτούς και ιερά ήδη πολλά έχουν ιδρυθή εξ αιτίας των τοιούτων απογόνων των,ενώ δια τα σωματικά των τα παιδιά ποτέ εις κανένα.

28.
Οι αναβαθμοί της τελικής μυήσεως.

Εις αυτά μεν του Έρωτος τα μυστήρια θα ήτο ίσως δυνατόν και σύ,Σωκράτη,να μυηθής.Δια την ανωτάτην όμως μύησιν και αποκάλυψιν,χάριν της οποίας και κανείς την ορθήν οδόν,δεν είμαι βεβαία,αν θα είχες τας δυνάμεις.Οπωσδήποτε" είπεν "εγώ θα σου τα εκθέσω και δεν θα υστερήσω εις καλήν θέλησιν.Προσπάθησε τώρα και συ να με παρακολουθήσης,αν ημπορής".
Οφείλει λοιπόν" είπε "όστις ακολουθεί την ορθήν προς το έργον τούτο οδόν,να αρχίζει μεν από νέος να πλησιάζη τα ωραία σώματα.Και πρώτον μεν,εφ' όσον ορθώς τον καθοδηγεί ο καθοδηγητής του,να ερωτεύεται ένα και μόνον σώμα,και εδώ να ζητή να γεννήση σκέψεις ωραίας.Έπειτα ν' αντιληφθή,ότι η ωραιότης,που ενυπάρχει εις τούτο ή εκείνο το σώμα,έχει αδελφικήν συγγένειαν προς την ωραιότητα του άλλου σώματος και ότι,εφ' όσον μέλλει να συλλάβη γενικώς την ωραιότητα της εξωτερικής εμφανίσεως,θα ήτο μεγάλη ανοησία να μην αναγνωρίζη ως μίαν και την αυτήν την καλλονήν την εδρεύουσαν επί όλων των σωμάτων.Όταν δε τούτο αντιληφθή,θα γίνη εραστής όλων των ωραίων ανθρώπων και θα μετριάση την σφοδράν εκείνην προσήλωσιν  προς ένα πρόσωπον' θα την θεωρήση κατωτέραν του και αναξίαν λόγου.Μετά ταύτα θα μάθη να θεωρή το κάλλος της ψυχής άξιον μεγαλυτέρας τιμής παρά το σωματικόν.Κατ' αυτόν τον τρόπον και αν κανείς,έχων ψυχήν καθώς πρέπει,παρουσιάζη έστω και μέτρια θέλγητρα,να το θεωρή αρκετόν να του χαρίζη τον έρωτα και την φροντίδα του,ώστε να γεννά και να ζητή να εύρη λόγους τοιούτους'που θα εξυψώσουν την νεολαίαν.Έτσι θα υποχρεωθεί πάλιν το κάλλος ν' αντικρούση,που υπάρχει εις τας πράξεις και εις τους θεσμούς,και να κάμη την παρατήρησιν,ότι το συνέχει όλον συγγένεια εσωτερική,ώστε να θεωρήση το σωματικώς ωραίον ως κάτι ευτελές.Μετά τας πράξεις θα τον οδηγήσουν προς τας γνώσεις,ώστε να ιδή και γνώσεων επίσης κάλλος και να εκτείνη το βλέμμα προς την ευρείαν πλέον του κάλλους περιοχήν, - όχι πλέον προς το κάλλος ενός και μόνου,όπως ένας του σπιτιού υπηρέτης,ώστε ικανοποιούμενος με το κάλλος ενός παιδαρίου ή ωρισμένου ανρθώπου ή ενός τρόπου ζωής και υποδουλωμένος εις ταυτό,να είν' ευτελής και στενοκαρδος' αλλ' εντιθέτως,με το βλέμμα γυρισμένον προς το απέραντον της ωραιότητος το πέλαγος και από το θέαμα εκείνου εμπνεόμενος,πλήθος ωραίους και υψηλούς λόγους να γεννά και σκέψεις εις ένα πόθον μέσα πνευματικότητος ανεξάντλητον,έως ότου,ενισχυμένος εις το στάδιον αυτό και ωριμασμένος,αντικρύση την επιστήμην εκείνην,την μίαν και μόνην,της μίας ωραιότητος,που είναι τοιαύτη περίπου.

29.
Τελευταίος αναβαθμός.

Προσπάθησε όμως" πρόσθεσε "να εντείνης την προσοχήν σου,όσον ημπορείς περισσότερον.Όστις λοιπόν εις την σπουδήν της τέχνης της ερωτικής οδηγηθή εις τούτο το σημείον,θεώμενος ορθώς,την μίαν μετά την άλλην,τας διαφόρους μορφάς του ωραίου,όταν προχωρήση πλέον προς το τέρμα της ερωτικής μυσταγωγίας,θ' αντικρύση εξαφνικά ένα κάλλος θαυμασίας φύσεως,εκείνο ακριβώς,Σωκράτη,το κάλλος,χάριν του οποίου κατεβλήθησαν και αι προηγούμεναι ταλαιπωρίαι όλαι,το οποίον πρώτον μεν υπάρχει αιώνιον και δεν υπόκειται ούτε εις γένεσιν ούτε εις αφανισμόν,ούτε εις αύξησιν ούτε εις ελάττωσιν,έπειτα δεν είναι ωραίον από μιας απόψεως,άσχημον από της άλλης,ούτε ωραίον σήμερον,αύριον όχι,ούτε σχετικώς με τούτο ωραίον,σχετικώς μ' εκείνο άσχημον,ούτε εδώ ωραίον,εκεί άσχημον,ωσάν να ήτο δια μερικούς ωραίον,δι' άλλους άσχημον.Ούτε αφ' ετέρου  θα του παρουσιασθή το ωραίον υπό την μορφήν ενός προσώπου ή χειρών ή άλλου τινός σωματικού,και ούτε υπό την μορφήν ενός λόγου ή μιας επιστήμης,ούτε πάντως ως υπάρχον εις ένα διάφορον ον,εις ένα έμψυχον π.χ. ή εις ένα τοπίον ή εις τον ουρανόν εις άλλο τι' άλλ' ως κάτι που υπάρχει μόνον του,αύτοτελώς,με τον εαυτόν του,ενιαίον εις την μορφήν,αιώνιον,όλα δε τ' άλλα τα ωραία μετέχουν εκείνου κατά τοιούτον τινα τρόπον,ώστε, με την γένεσιν και τον αφανισμόν εκείνων,εκείνο μήτε άυξησιν μήτε ελάττωσιν καμμίαν να υφίσταται μήτε κανέναν άλλον επηρεασμόν.Όταν λοιπόν χάρις εις την ορθήν της παιδεραστίας εφαρμογής,αναβή από τα φαινόμενα εδώ κάτω,και αρχίση ν' αντικρύζη εκείνο το κάλλος,προσεγγίζει σχεδόν,θα έλεγα,το τέρμα.Διότι αυτό ακριβώς είναι η ορθή προς τα ερωτικά οδός,είτε αυτοβούλως βαδίζεις είτε υπ' άλλου οδηγείσαι,ν' αρχίζης από τα ωραία εδώ κάτω εν όψει εκίνης της ωραιότητος και ν΄αναβαίνης διαρκώς,μεταχειριζόμενος,βαθμίδας,ούτως ειπείν,από το ένα προς τα δύο και από τα δύο προς όλα τα ωραία σώματα,και από τα σώματα τα ωραία προς τας ωραίας πράξεις και από τας πράξεις προς τας μαθήσεις τας ωραίας,έως ότου από τας μαθήσεις φθάσης εις εκίνην τελικώς την μάθησιν,η οποία είναι μάθησις εκείνου του απόλυτου κάλλους,όχι άλλου,και γνωρίσης αυτό τούτο το κάλλος το απόλυτον.

Εις αυτό της ζωής το στάδιον,αγαπητέ Σωκράτη" είπεν η ξένη από την Μαντινείαν "παρά οπουδήποτ' αλλού,αξίζει του ανθρώπου η ζωή,με την θεάν του κάλλους του απολύτου.Αν τύχη κάποτε και το ειδής,θα σου φανή πως δεν συγκρίνεται με χρυσόν ή φορέματα πολυτελή,με τα ωραία παιδιά και τους εφήβους,εις των οποίων την θέαν χάνεις τώρα" τα λογικά σου και πρόθυμος είσαι,και συ και πλήθος άλλοι,όταν βλέπετε τους αγαπημένους σας και ευρίσκεσθε διαρκώς μαζί των,αν ήταν τρόπος,μήτε να τρώγετε μήτε να πίνετε,και μόνον ν' απολαύσετε την θέαν και την συντροφιά των.Φαντάσου" είπε "τώρα,αν κανενός εδίδετο η χάρις το απόλυτον κάλλος ν' αντικρύση,άδολον,καθαρό,αμιγές,όχι ανακατωμένον με σάρκας γηϊνας και χρώματα και κάθε άλλην ματαιότητα θνητήν,αλλ' αν το κάλλος το απόλυτον ηδύνατο ν' αντικρύση εις την θείαν μοναδικότητα της μορφής του!Ανάξιος,φαντάζεσαι,θα ήτον ο βίος ενός ανθρώπου" είπεν "που έχει το βλέμματ του προς τα εκεί,και εκείνο ευρίσκεται μαζί; Ή λησμονείς" προσέθεσε "ότι εδώ,και μόνον εδώ,θα έχη το χάρισμα,βλέπων με ό,τι είναι ορατή την ωραιότητα,να γεννά όχι φαντάσματ΄αρετής,αφού δεν είναι φάντασμα αυτό που αγκαλιάζει " ,αλλά την αληθινήν,αφού την αλήθειαν αγκαλιάζει; Και όταν γεννήση και αναθρέψη αρετήν αληθινήν,έχει την δυνατότητα να γίνη των θεών ο αγαπημένος και,όσον είναι θεμιτόν εις έναν άνθρωπον,αθάνατος και εκείνος".

Επίλογος

Αυτά λοιπόν,Φαίδρε και σεις οι άλλοι,έλεγεν η Διοτίμα,και αυτά πιστεύω και εγώ.Και με την πίστιν αυτήν προσπαθώ και τους άλλους να πείσω,ότι προς απόκτησιν του του καλύτερος συμπαραστάτης της ανθρωπίνης φύσεως από τον Έρωτα δεν είναι δυνατόν να ευρεθή.Δια τούτο ακριβώς εγώ τονίζω,ότι οφείλει κάθε άνθρωπος να λατρεύη τον Έρωτα,και προσωπικώς εγώ εκτιμώ του Έρωτος τα έργα και τα εξασκώ ιδιαιτέρως και εις τους άλλους το συνιστώ,και εξυμνώ και τώρα και πάντοτε την σημασίαν και τον ανδρισμόν του Έρωτος,όσον φθάνουν αι δυνάμεις μου.Αυτόν τον λόγον Φαίδρε,παραδέξου,αν θέλης,ότι ελέχθη ως εγκώμιον εις τον Έρωτα' ει δ' άλλως,ό,τι και όπως σ' ευχαριστεί να τον ονομάσης,ονόμασέ τον".

απόσπασμα από το  
"Πλάτωνος Συμπόσιον"
μετάφραση Ιωάννου Συκούτρη
επιμέλεια -δημοσίευση CaRiNa 

_______________________________________________________