Τρίτη 1 Ιανουαρίου 2013

Το ρόδι

ο

Madonna and Child with Pomegranate, Leonardo Da Vinci


Το ρόδι

Οι παραδόσεις μας περιλαμβάνουν το σπάσιμο του ροδιού και στους γάμους, για καλή τύχη, γονιμότητα και ευημερία. Πρόκειται για παράδοση που χάνεται στα βάθη της ιστορίας των Ελλήνων, αλλά και άλλων αρχαίων λαών. Σύμφωνα με την ιστορία, η ροδιά είναι ένα από τα αρχαιότερα καλλιεργήσιμα δέντρα. Η ιστορία της ξεκινά από τουλάχιστον το 4000 π.Χ. στην εύφορη Μεσοποταμία. Ο μύθος λέει ότι την προσέφερε στους ανθρώπους η Θεά της γονιμότητας Ίσταρ. Προφανώς, κάπως έτσι ξεκίνησε η συσχέτιση του ροδιού με την γονιμότητα.

Αργότερα, η καλλιέργεια της ροδιάς ταξίδεψε μέχρι την Ασία και φυσικά εξαπλώθηκε και στην Μεσόγειο. Εδώ,ο μύθος λέει ότι την έφερε η γήινη Μητέρα-Θεά Κυβέλη.

Απ’ όπου κι αν περνούσε η ροδιά, οι άνθρωποι την αγαπούσαν και την σέβονταν. Ο καρπός της, το ρόδι, με τα δεκάδες λαμπερά κατακόκκινα σποράκια του, απασχόλησε φιλοσοφικά τους σοφούς της αρχαιότητας και τιμήθηκε από ιερείς, ιέρειες και πιστούς των τότε θρησκειών. 

Στην αρχαία ελληνική μυθολογία, το ρόδι ήταν σύμβολο γονιμότητας και αναγέννησης. Ο πιο φημισμένος μύθος που σχετίζεται με το ρόδι, είναι αυτός της αρπαγής της Περσεφόνης από τον Άδη. Σύμφωνα με αυτόν τον μύθο, ο Άδης, αφού άρπαξε την όμορφη Περσεφόνη, της προσέφερε να φάει επτά σπόρους ροδιού, ώστε να την «δέσει» κοντά του. Έτσι, το ρόδι έγινε σύμβολο του ερχομού της Άνοιξης μετά τον κρύο Χειμώνα και έκανε έντονη την παρουσία του στα αρχαία Ελευσίνια Μυστήρια. Μάλιστα, όπως αναφέρεται από τους ιστορικούς της εποχής, οι δημήτριοι ιερείς φορούσαν στεφάνια από κλαδιά ροδιάς κατά την διάρκεια των Μυστηρίων αυτών.

Άλλος ελληνικός μύθος λέει ότι η πρώτη ροδιά φύτρωσε από το αίμα του Ζαγρέα Διονύσου, αλλά σε άλλον μύθο αναφέρεται ότι την πρώτη ροδιά φύτεψε στην Κύπρο η ίδια τη Θεά του έρωτα, η Αφροδίτη. 

Όμως, την ροδιά και το ρόδι βλέπουμε και ως ιερά σύμβολα της Ήρας, της Θεάς των Θεών και Θεάς-προστάτιδας του γάμου και του τοκετού. Ο Παυσανίας στα «Κορινθιακά», περιγράφοντας το άγαλμα της Ήρας, αναφέρει ότι: «η Θεά καθόταν σε θρόνο από ελεφαντόδοντο και χρυσό. Στο διάδημά της ήταν χαραγμένες οι Χάριτες και οι Ώρες, στο ένα της χέρι κρατάει το σκήπτρο και στο άλλο ένα ρόδι».

ΤΟ ΡΟΔΙ ΣΤΙΣ ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΛΑΩΝ

Παραδόσεις που σχετίζονται με το ρόδι και την ροδιά, βρίσκουμε σε σχεδόν όλους τους αρχαίους πολιτισμούς του κόσμου. Είναι μάλιστα εντυπωσιακό το ότι συναντάται παντού και πάντα με τις ίδιες έννοιες. Αυτή η συμφωνία στις συμβολικές έννοιες, μπορεί ίσως να κατατάξει το ρόδι στα λεγόμενα «αρχέτυπα σύμβολα».

~ Στην αρχαία Ελλάδα, κατά την διάρκεια θρησκευτικών εορτών που σχετίζονταν με την γονιμότητα, μαγείρευαν τα «πολυσπόρια». Σήμερα, είναι γνωστά ως «σπερνά» (βρασμένο στάρι με ξηρούς καρπούς, ζάχαρη και ρόδι). Τα «σπερνά» προετοιμάζονται από τις νοικοκυρές και προσφέρονται σε συγγενείς και φίλους, όταν η οικογένεια έχει χαρές (γάμους, βαφτίσια, ονομαστικές εορτές, κλπ). Στην αρχαία Αθήνα, κατά τα «Θεσμοφόρια», οι γυναίκες έτρωγαν ρόδια για να είναι γόνιμες. Τέλος, συνηθίζονταν να κρεμούν ένα ρόδι στις πόρτες των σπιτιών, για να φέρει ευημερία. Η συνήθεια αυτή επιβιώνει μέχρι σήμερα, σε κάποιες περιοχές της Ελλάδας.
~ Στην αρχαία Αίγυπτο, τοποθετούσαν ρόδια μέσα στις σαρκοφάγους μαζί με τους νεκρούς. Έχουν βρεθεί ρόδια μέσα σε σαρκοφάγους Φαραώ, πράγμα που ξεκάθαρα υποδεικνύει το πόσο σπουδαίο καρπό θεωρούσαν το ρόδι οι αρχαίοι Αιγύπτιοι. Απεικονίσεις ροδιών βρίσκουμε σε αιγυπτιακούς τάφους που χρονολογούνται από το 2500 π.Χ.
~ Στην αρχαία Ρώμη στόλιζαν τα μαλλιά της νύφης με κλαδιά ροδιάς, για να εξασφαλίσουν έναν ευτυχισμένο και γόνιμο γάμο.
~ Οι αρχαίοι Φοίνικες προσέφεραν ρόδια κατά την διάρκεια των μεγάλων θρησκευτικών εορτών, ως σύμβολα ζωής.
~ Στην Κίνα, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, συνηθίζεται να δίνουν ως γαμήλιο δώρο ένα κεραμικό ρόδι ή μια εικόνα σπασμένου ροδιού, για να φέρει στους νεόνυμφους ευημερία και γονιμότητα.
~ Στην αρχαία Περσία, όπως μας πληροφορεί ο Ηρόδοτος, οι πολεμιστές κρατούσαν δόρατα που ήταν διακοσμημένα με εγχάρακτες χρυσές ροδιές. Πίστευαν πως έτσι εξασφάλιζαν την ασφαλή επιστροφή τους. Στο σημερινό Ιράν εξακολουθείται να πιστεύεται ότι το ρόδι μπορεί να φέρει υγεία και μακροζωία.
~ Οι Βεδουίνοι της Μέσης Ανατολής, μέχρι και σήμερα συνηθίζουν να σπάνε ρόδια στους γάμους και να τα ρίχνουν μέσα στην σκηνή των νεόνυμφων, για να είναι το ζευγάρι γόνιμο.

ΤΟ ΡΟΔΙ ΣΤΙΣ ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ

Το ρόδι κάνει την εμφάνισή του σε κάθε αρχαία θρησκεία ανά την υφήλιο. Αυτό το ιδιαίτερο φρούτο με το λαμπερό χρώμα και την γλυκόστυφη γεύση, φαίνεται να έχει περάσει από τα χέρια κάθε θεότητας και να έχει διακοσμήσει κάθε ναό και ιερατικό ένδυμα.
 
Στον Ινδουισμό
Σύμβολο ευημερίας και γονιμότητας είναι το ρόδι και για τον Ινδουισμό. Όντας όμως ταυτόχρονα σύμβολο θείας εύνοιας (όπως και για τον Βουδισμό), το ρόδι εμφανίζεται στα χέρια πολλών Ινδουιστικών Θεών.
 
Στον Εβραϊσμό
«Και έκανε τους στύλους, και δύο σειρές από ρόδια ολόγυρα επάνω στο ένα δίχτυ, για να σκεπάσει με ρόδια τα επιθέματα που ήσαν επάνω στις κορυφές των στύλων· και έκανε το ίδιο και στο άλλο επίθεμα. Και τα επιθέματα, που ήσαν επάνω στην κορυφή των στύλων στη στοά, ήσαν εργασίας από κρίνους τεσσάρων πηχών. Και τα επιθέματα που ήσαν επάνω σε δύο στύλους είχαν ρόδια και από πάνω, κοντά στην κοιλιά, που ήταν κοντά στο διχτυωτό· και τα ρόδια ήσαν 200 κατά σειρά, ολόγυρα, επάνω σε κάθε επίθεμα» (Α’ Βασ. 7:18-20)
Αυτά αναφέρονται στην Παλαιά Διαθήκη, περιγράφοντας τον φημισμένο Ναό του Σολομώντα στην Ιερουσαλήμ. Την παρουσία τους όμως κάνουν τα ρόδια και στα ιερατικά ενδύματα των Εβραίων, καθώς σαφώς δίνονται οδηγίες για το πώς θα στολιστούν, στο βιβλίο της Εξόδου:
«Και θα κάνεις επάνω στα κράσπεδά του ρόδια από βαθυγάλαζο ύφασμα, και πορφυρούν, και κόκκινο, επάνω στα κράσπεδά του, ολόγυρα· και χρυσά κουδούνια ανάμεσά τους, ολόγυρα· ένα χρυσό κουδούνι και ένα ρόδι, ένα χρυσό κουδούνι και ένα ρόδι, επάνω στα κράσπεδα του ποδήρη, ολόγυρα.» (Έξ. 28:33-34)
«Και έκαναν επάνω στα κράσπεδα του ποδήρη ρόδια, από βαθυγάλαζο ύφασμα, και πορφυρούν, και κόκκινο, και κλωσμένη βύσσο. Και έκαναν κουδούνια από καθαρό χρυσάφι, και έβαλαν τα κουδούνια ανάμεσα στα ρόδια επάνω στο κράσπεδο του ποδήρη, ολόγυρα, ανάμεσα στα ρόδια· κουδούνι και ρόδι, κουδούνι και ρόδι, επάνω στα κράσπεδα του ποδήρη, του υπηρετικού, ολόγυρα· καθώς ο Κύριος πρόσταξε στον Μωυσή» (Εξ. 39:24-26)

Αυτές οι απεικονίσεις των ροδιών μαζί με τα κουδουνάκια, συμβολίζουν τον κεραυνό και την αστραπή. Συμβολισμοί που ολοφάνερα είναι επηρεασμένοι από τις αρχαιότερες θρησκείες.
Επιπλέον, Τα ρόδια, μαζί με τα σύκα και τα σταφύλια, όπου μπορούσαν να καλλιεργηθούν συμβόλιζαν την εύφορη γη, όπως σαφώς συμπεραίνεται από εδάφια της Παλαιάς Διαθήκης στα βιβλία των Αριθμών, Ιωήλ, Αγγαίου και Δευτερονόμιου. Αναφορές στο ρόδι και την ροδιά γίνεται επίσης στο Α’ Σαμουήλ, στο Β’ Χρονικών, στον Ιερεμία, και επανειλημμένα στο Άσμα Ασμάτων.

Όσο για το δέντρο ροδιά υπήρξε (και εξακολουθεί μέχρι σήμερα) να είναι σύμβολο δικαιοσύνης και ηθικής. Ο καρπός της, το ρόδι, λέγεται ότι έχει τόσα σπόρια όσα και οι εντολές της Τορά (613).
Μπαίνοντας στον εβραϊκό μυστικισμό, την Καμπάλα, η ροδιά συμβολίζει το Δέντρο της Ζωής και, σύμφωνα με τις πεποιθήσεις αρκετών, το ρόδι είναι «ο απαγορευμένος καρπός της γνώσης του καλού και του κακού», από τον οποίο έφαγαν οι πρωτόπλαστοι.
 
Στον Βουδισμό
Η ουσία της θεϊκής επιρροής, συμβολίζεται με ένα ρόδι κι έτσι το ρόδι είναι ένα από τα τρία πλέον ευλογημένα φρούτα, σύμφωνα με τον Βουδισμό.Λέγεται επίσης ότι, μεταξύ όλων των πολύτιμων και σπουδαίων δώρων που έλαβε ο Βούδας εν όσω ήταν στην γη, αυτό που τον έκανε πιο ευτυχισμένο απ’ όλα ήταν ένα μικρό ρόδι που του προσέφερε μια φτωχή γριούλα.
 
Στον Χριστιανισμό
Σύμβολο αιώνιας ζωής και ανάστασης, το ρόδι κατέχει μια από τις σπουδαιότερες θέσεις στα σύμβολα του Χριστιανισμού. Πέραν όμως αυτού, το ρόδι είναι και σύμβολο φιλανθρωπίας και σύμβολο αλτρουισμού. Συνήθως, για να συμβολίσει ακριβώς αυτό, απεικονίζεται έχοντας έναν σταυρό να βγαίνει από μέσα του. Επίσης, εμφανίζεται μερικές φορές στα χέρια της Παρθένου, σε κάποια πολύ όμορφα (και διάσημα) έργα τέχνης, του Λεονάρντο Ντα Βίντσι και του Μποτιτσέλι. 
 
Στον Μωαμεθανισμό
Σύμφωνα με μωαμεθανικό μύθο, κάθε ρόδι εμπεριέχει έναν σπόρο που έχει προέλθει κατευθείαν από τον Παράδεισο και, όπως αναφέρεται στο Κοράνι, ο Μωάμεθ παροτρύνει τους πιστούς να τρώνε ρόδια, μιας και αυτό μπορεί να «εξαγνίζει από τον φθόνο και το μίσος».
πηγή: artofwise

__________

11 σχόλια:

  1. Έθιμα στην Ελλάδα

    ΤΟ ΡΟΔΙ ΚΑΙ Η ΚΡΕΜΜΥΔΑ

    Το ρόδι και η κρεμμύδα αφού έκαναν μια μεγάλη διαδρομή στο χρόνο, έφτασαν να είναι στις μέρες μας τα δύο από τα πιο γνωστά πρωτοχρονιάτικα έθιμα. Ας δούμε την πορεία και την κατάληξη του καθενός από αυτά.

    Το ρόδι
    Εδώ και πάρα πολλά χρόνια, τα ρόδι θεωρείται από διάφορους λαούς και πολιτισμούς, σύμβολο γονιμότητας, αφθονίας και καλοτυχίας. Οι αρχαίοι Έλληνες πριν κατοικήσουν σ’ ένα σπίτι έσπαγαν στο κατώφλι του ένα ρόδι, κάτι που κάνουμε ακόμα και στις μέρες μας. Το σπάσιμο του ροδιού, όμως λαμβάνει χώρα κατά βάση, την Πρωτοχρονιά. Σε κάποιες περιοχές της Ελλάδας σπάνε το ρόδι αμέσως μετά την αλλαγή του χρόνου, Βγαίνουν όλοι έξω από το σπίτι πριν αλλάξει ο χρόνος, κλείνοντας όλα τα φώτα. Μόλις μπει το νέο έτος και αφού ανταλλάξουν ευχές, ο νοικοκύρης ή κάποιο άλλο μέλος της οικογένειας που θεωρείται τυχερό, σπάει ένα ρόδι στο κατώφλι του σπιτιού και μετά μπαίνουν όλοι μέσα, βάζοντας πρώτο το δεξιό τους πόδι. Σε κάποιες άλλες περιοχές το σπάσιμο του ροδιού γίνεται είτε το ξημέρωμα της Πρωτοχρονιάς είτε αμέσως μετά τη Θεία Λειτουργία την ίδια μέρα. Στις περιοχές που σπάνε το ρόδι μετά τη Θεία Λειτουργία, το έχουν πάρει μαζί τους στην εκκλησία για να ευλογηθεί. Από το έθιμο του σπασίματος του ροδιού πηγάζει και η λαϊκή έκφράση: «Έσπασε το ρόδι», που σημαίνει ότι έκανε καλό ξεκίνημα. Στον αντίποδα αυτής της έκφρασης βρίσκεται φράση «Θα σε φωνάξω να μου σπάσεις το ρόδι την Πρωτοχρονιά», την οποία λέμε κοροϊδευτικά σε κάποιον που θεωρούμε γκαντέμη. Αξίζει να αναφερθεί ότι σε πολλές περιοχές το ρόδι που σπάζεται στην Πρωτοχρονιά, έχει φυλαχτεί στα εικονίσματα του σπιτιού από την ημέρα του Σταυρού στις 14 Σεπτεμβρίου.

    Η κρεμμύδα
    Η γνωστή μας Πρωτοχρονιάτικη κρεμμύδα, είναι το φυτό του οποίου η επίσημη ονομασία είναι Scilla Maritima. Οι αρχαίοι Έλληνες την θεωρούσαν σύμβολο αναγέννησης και υγείας. Στις μέρες μας σε πολλές περιοχές της Ελλάδας τοποθετείται έξω από το σπίτι τις παραμονές της Πρωτοχρονιάς. Ανήμερα της Πρωτοχρονιάς, ο πατέρας ή η μητέρα της οικογένειας την παίρνει στα χέρια του/της, και χτυπώντας ελαφρά με την κρεμμύδα τα κεφάλια, ξυπνά τα μέλη της οικογένειας για να πάνε στη Θεία Λειτουργία του Αγίου Βασιλείου. Στη συνέχεια, η κρεμμύδα κρεμιέται σε κάποιο σημείο του σπιτιού, για να φέρει υγεία και καλοτυχία στην οικογένεια.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Και λόγω της μέρας...
    Καλή χρονιά νά 'χετε! Αγάπη,υγεία και καλή δύναμη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Σας ευχαριστώ πολύ.

    Σας εύχομαι η νέα χρονιά να είναι γενναιόδωρη με τις επιθυμίες και τους αγώνες σας.

    Καλή σας μέρα!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. καλή χρονιά, καρπερή και όμορφη σαν το ρόδι!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Καλώς την!
    Το σπάσατε το ρόδι; :))

    Σ΄ευχαριστώ πολύ Xtina,να σαι καλά κι εσύ κι οι αγαπημένοι σου άνθρωποι.
    Η νέα χρονιά ας έχει περισσότερο φως!


    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. @ανώνυμοι

    Μου κάνατε ποδαρικό για το νέο έτος!
    Ελπίζω να μπήκατε με το δεξί..
    :)))

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. :)))

    Δηλαδή μου λέτε .." να (μη) φοβάσαι τον µονοσάνδαλο";!


    Παρεμπιπτόντως..
    το σανδάλι είναι παντός καιρού;
    :)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Αν και το περίβλημα δεν βεβαιώνει για το περιεχόμενο,ωστόσο χάριν αφηγήσεως ,καθώς μου αρέσουν οι μύθοι αλλά και οι ιστορίες-παντός τύπου-θα το δεχτώ ως να μην ισχύει η παραπάνω σκέψη μου.

    Εάν από το "τοπίο" που σχηματίζεται στη φαντασία μου- μετά την απολαυστική περιγραφή σας- απαλείψω το χοιρινό,την σαμπάνια,τα φίδια και τα σκουλίκια τουλάχιστον προς το παρόν του άχρονου,θα ακολουθήσω τον μονσάνδαλο με το παντός καιρού αριστερό και το σανδαλωμένο δεξί και θα καταλήξω στο Αίσιο Νέον Χώρο! Ό,τι καλύτερο μου έχουν προβλέψει:)
    Εγώ πάλι στο χώρο των προβλέψεων ήμουν απούσα..Η ...σουρωτή μου,δεν βοήθησε.
    Για δέστε όμως ,η αλλοπρόσαλλη οδηγεί στο Αίσιο!!
    :))

    ΑπάντησηΔιαγραφή