Άρπα

Αρχαία Μουσική

Περιγραφή

Η άρπα συμπεριλαμβάνεται στα αρχαιότερα έγχορδα όργανα. Ο παλαιότερος τύπος ήταν το τοξοειδές τρίγωνο, που διατηρούσε μέρος του βασικού σχήματος του τόξου: το ηχείο προεκτεινόταν σε έναν λαιμό ο οποίος σχημάτιζε με αυτό ένα τόξο, ενώ οι χορδές ήταν περασμένες κατά μήκος αυτού του τόξου.

Τα τοξοειδή τρίγωνα χρησιμοποιούνταν από τους Σουμέριους από το 3400 π.Χ. αλλά και από τους Αιγύπτιους ήδη από τον 26^ο αιώνα. Στον ελλαδικό χώρο στην Εποχή του Χαλκού και την Πρώιμη Εποχή του Σιδήρου το παρόν όργανο είχε ιδιαίτερα σπάνια παρουσία, μέχρι το 600 π.Χ. Στην ελληνική τέχνη, οι άρπες εμφανίζονται στο β΄ μισό του 5^ου αιώνα, αν και υπάρχουν και κάποιες πρωιμότερες σχετικές αναφορές.

Στην αττική αγγειογραφία παρουσιάζονται τρεις τύποι άρπας:

• α) η μία με αμβυγώνιες πλευρές, χωρίς μετωπιαία ράβδο, με το ηχείο να σχηματίζει ολόγυρα τόξο και να γίνεται πλατύτερο προς τα άκρα απέναντι από το λαιμό, με τις μακριές χορδές να μεταδίδουν τις ταλαντεύσεις στην περιοχή με τη μεγαλύτερη αντήχηση
• β) ο δεύτερος τύπος ήταν ίδιος με τον προηγούμενο, διέθετε όμως μετωπιαία ράβδο
• γ) ο τρίτος τύπος ήταν επίσης τριγωνικός με το λαιμό στο κάτω μέρος και με κάθετης φοράς χορδές, με ίσιο το ηχείο σε σχήμα αδραχτιού.

Οι αγγειογράφοι, σε συμφωνία με τις σχετικές πηγές, μας παραδίδουν άρπες με ποικίλους αριθμούς χορδών, από εννέα έως είκοσι περίπου. Στις άρπες το χόρδισμα γινόταν όπως σχεδόν και στις λύρες, με το τεζάρισμα των χορδών να ρυθμίζεται στο λαιμό του οργάνου μέσω ταινιών, κρίκων ή δακτυλίων. Τις χορδές τις τραβούσαν με τα δύο χέρια και μόνο κατ' εξαίρεση χρησιμοποιούνταν πλήκτρο.

Βιβλιογραφία

1. West M. L., Αρχαία Ελληνική Μουσική, εκδ. Παπαδήμα, 1999 (μτφρ. Σ. Κομνηνός).

Αρχαία Ελληνική Τεχνολογία

____________________

La Ghirlandata - Oil on canvas - Dante Gabriel Rossetti - c. 1873

~~*~~